Πέθανε η Ζίζη Μακρή, σε ηλικία 90 ετών

Στα κελιά των γυναικείων φυλακών Αβέρωφ κρατήθηκαν εκατοντάδες κομμουνίστριες και αριστερές γυναίκες από την εποχή του Εμφυλίου έως και το 1966. Μία από αυτές είναι και η καλλιτέχνις Ζιζή Μακρή, η οποία έφυγε από κοντά μας την Κυριακή το βράδυ. Σπουδαία χαράκτρια και αγωνίστρια, η Ζιζή Μακρή ήταν γαλλοσερβικής καταγωγής και γεννήθηκε το 1924 στο Βελιγράδι. Το 1946 πήρε υποτροφία για σπουδές χαρακτικής στο Παρίσι. Εκεί γνωρίστηκε με τον σύζυγό της, γλύπτη Μέμο Μακρή.

Της Νόρας Ράλλη 

Το 1951 η γαλλική κυβέρνηση απέλασε και τους δύο λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων. Δεν μπόρεσαν να μείνουν στην Ελβετία γιατί δεν είχαν χρήματα στην τράπεζα και έτσι εγκαθίστανται στην Ουγγαρία μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '70, «τη μόνη χώρα που μας έδωσε τη βίζα και στην οποία είχαμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε», όπως είχε δηλώσει η ίδια.

Ταξίδεψε σε όλες τις ανατολικές χώρες και τη Ρωσία και συνδέθηκε με όλη την αριστερή διανόηση της εποχής. Εικονογραφεί πολλά βιβλία, μεταξύ των οποίων του Μπέρτολντ Μπρεχτ και του Γιάννη Ρίτσου και πραγματοποιεί δεκάδες ατομικές εκθέσεις. Η Ζιζή Μακρή ποτέ δεν δέχτηκε την εικαστική απομόνωση του εργαστηρίου. Συνέδεσε τη δημιουργία με το ταξίδι και την περιπλάνηση, γι' αυτό και πολλές ενότητες της καλλιτεχνικής δουλειάς της είναι εμπνευσμένες από τα ταξίδια που πραγματοποίησε. Ασχολήθηκε επίσης με το ψηφιδωτό και την tapissèrie. Εργα της παρουσιάστηκαν σε δεκάδες χώρες, σε όλες τις ηπείρους και έχει βραβευτεί σε παγκόσμιους διαγωνισμούς. Συγκεκριμένα, είχε τιμηθεί δύο φορές με το βραβείο Μούνκατσι (1959, 1963), καθώς και με το βραβείο του εξαίρετου καλλιτέχνη (1984), την ανώτατη διάκριση για τις εικαστικές τέχνες της Ουγγαρίας. Βραβεύτηκε επίσης σε παγκόσμιους διαγωνισμούς, στο Βερολίνο το 1953, στη Βαρσοβία το 1955, στη Μόσχα το 1957 και στη Γενεύη το 1963.

Διαβάστε επίσης στο tvxs.gr:

• Ζιζή Μακρή: Στις φυλακές Αβέρωφ έκανα πως δεν μιλάω ελληνικά
• Η Ζιζή Μακρή και το Δέντρο της Φυλακής, του Βαγγέλη Καραμανωλάκη

Στην Αθήνα παρουσιάζει το έργο της για πρώτη φορά στον Ζυγό, το 1964, με θέμα την ενότητα των φυλακών Αβέρωφ (έργα που συνιστούν ένα μοναδικό καλλιτεχνικό αλλά και ιστορικό ντοκουμέντο), όπου έμεινε ως πολιτική κρατούμενη το '60: «Στη φυλακή δεν μιλούσα καθόλου ελληνικά. Εκεί έκανα στα κρυφά ξυλογραφίες. Οταν με έπιασαν, άρεσαν στη διευθύντρια, κράτησε μία για την προίκα της κόρης της και έτσι δεν τιμωρήθηκα. Αργότερα απελευθερώθηκα, αλλά στην Ελλάδα μού επέτρεψαν να ξαναγυρίσω 30 χρόνια αργότερα! Μια ζωή εξόριστη...» είχε δηλώσει η ίδια 2 χρόνια πριν, στο Ρεπορτάζ χωρίς Σύνορα.

Το Μάιο του 2013, η ίδια έκθεση με τίτλο «Ζιζή Μακρή... από τις φυλακές Αβέρωφ (1960-1961)» φιλοξενήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη. Τα μοντέλα της ήταν οι ποινικές κρατούμενες, γιατί «οι πολιτικές δεν είχαν γραφικότητα, οι ποινικές, για μένα τουλάχιστον -το μαντίλι, όλη η στάση- ήταν κάτι εντελώς καινούργιο... Ξέρω ότι εκείνη τη στιγμή που έκανα τα έργα στη φυλακή έδωσα όλο τον εαυτό μου. Ολα τα αισθήματα που είχα τα έβαλα, το καλλιτεχνικό ήρθε σε δεύτερη μοίρα, ούτε που το σκέφτηκα, ήθελα να εκφραστώ, πάει τελείωσε». Αυτά λέει, μεταξύ άλλων, η Μακρή στο βιβλίο που συνόδευε την έκθεση με τίτλο «Μια μάντρα, ένα δέντρο, λίγος ήλιος» (Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας και εκδόσεις Θεμέλιο).

http://tvxs.gr/news/prosopa/pethane-i-zizi-makri-se-ilikia-90-eton